Soạn văn Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy dành cho học sinh lớp 10

Hãy cùng Vui học Online tham khảo cách soạn văn Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy dưới đây để chuẩn bị bài trước khi đến lớp một cách đầy đủ hơn nhé!

Phần I: Tóm tắt truyện

Vua An Dương Vương xây thành đến đâu lại lở đến đấy, sau nhiều lần không xây thành công, vua được thần Kim Quy giúp đỡ xây thành và tặng vuốt để làm lẫy nỏ. Khi Triệu Đà xâm lược nước ta, nhà vua dùng nỏ thần bắn cho quân Đà thua lớn, đất nước thái bình. Về sau, vua gả con gái là Mị Châu cho Trọng Thủy – con của vua Triệu Đà. Trọng Thủy dụ dỗ Mị Châu cho xem trộm nỏ thần rồi lén đổi nỏ thần và lấy cớ thăm cha để về báo tin. Khi Trọng Thủy về nước, Triệu Đà hay tin thì cử binh sang đánh. Nhưng vua An Dương Vương cậy có nỏ thần, đến khi biết nỏ thần đã mất thì mới đưa con gái bỏ chạy. Nào ngờ, Mị Châu ngồi sau rắc lông ngỗng từ áo để làm dấu khiến Trọng Thủy đuổi theo kịp. Nhà vua chạy đến bờ biển, được Rùa Vàng giúp đỡ và chỉ điểm hành động của Mị Châu. Nhà vua bén tuốt kiếm chém chết Mị Châu, còn vua được Rùa Vàng rẽ nước đưa xuống biển. Trọng Thủy hay tin, ân hận lao đầu xuống giếng mà chết. Máu của Mị Châu chảy xuống biển biến thành ngọc trai, người đời sau khi mò được ngọc trai rồi đem rửa với nước giếng loa thành thì ngọc sẽ càng sáng trong.

Phần II: Bố cục

Đoạn 1: Từ đầu đến “bèn xin hòa”: An Dương Vương được thần Kim Quy giúp xây thành, chế tạo nỏ bảo vệ đất nước.

Đoạn 2: Tiếp theo đến “dẫn vua xuống biển”: An Dương Vương chủ quan nên diễn ra cảnh mất nước nhà tan.

Đoạn 3: Đoạn còn lại: Thái độ của nhân dân đối với An Dương Vương, Mị Châu, Trọng Thủy.

Phần III: Hướng dẫn soạn bài

Câu 1: Dựa theo cốt truyện, tìm những chi tiết liên quan đến nhân vật An Dương Vương. Trên cơ sở các chi tiết đã liệt kê, anh (chị) hãy phân tích:

a) Do đâu mà An Dương Vương được thần linh giúp đỡ? Kể về sự giúp đỡ thần kì đó, dân gian muốn thể hiện cách đánh giá như thế nào về nhà vua?

b) Sự mất cảnh giác của nhà vua thể hiện như thế nào?

c) Sáng tạo những chi tiết về Rùa Vàng, Mị Châu, nhà vua tự tay chém đầu con gái… nhân dân muốn biểu lộ thái độ, tình cảm gì đối với nhân vật lịch sử An Dương Vương và việc mất nước Âu Lạc?

Trả lời:

Những chi tiết liên quan đến nhân vật An Dương Vương bao gồm:

• An Dương Vương cho người xây thành nhiều lần nhưng đều không hoàn thành như mong đợi.
• An Dương Vương được thần Kim Quy giúp đỡ xây thành và cho vuốt để làm nỏ thần.
• An Dương Vương đánh thắng Triệu Đà lần thứ nhất nhờ vào nỏ thần.
• Lần thứ hai, An Dương Vương vì chủ quan mà bị Triệu Đà đánh đuổi.
• An Dương Vương mang theo con gái bỏ chạy, được thần Kim Quy cứu giúp, chỉ điểm và chém chết Mị Châu.

a) An Dương Vương nhận được sự giúp đỡ của thần linh vì ông có ý thức cảnh giác cao trước kẻ thù: xây thành, chuẩn bị vũ khí. Việc thêm vào tình tiết được thần linh giúp đỡ là cách để nhân dân ta ca ngợi nhà vua và bày tỏ niềm tự hào về những chiến công xây thành lũy, chế nỏ và chiến thắng giặc ngoại xâm.

b) An Dương Vương thất bại chính vì sự chủ quan, mơ hồ trước bản chất ngoan cố và âm mưu, dã tâm to lớn của quân giặc, đồng thời mở đường cho con trai đối phương làm nội gián trong chính hàng ngũ của mình. Một lỗi lớn nữa chính là sự ỷ lại, chủ quan trước vũ khí của mình mà không đề phòng quân giặc.

c) Những chi tiết hư cấu được nhân dân sáng tạo để gửi gắm lòng kính trọng của mình đối với sự dũng cảm của vị anh hùng, đồng thời phê phán thái độ mất cảnh giác của Mị Châu và giải thích lí do mất nước để xoa dịu nỗi đau mất nước.

Câu 2: Về việc Mị Châu lén đưa Trọng Thủy xem nỏ thần, có hai cách đánh giá như sau:

– Mị Châu làm vậy là chỉ thuận theo tình cảm vợ chồng mà bỏ quên nghĩa vụ đối với đất nước.

– Mị Châu làm theo ý chồng là lẽ tự nhiên, hợp đạo lí.

Ý kiến riêng của anh (chị) như thế nào?

Trả lời:

– Cách đánh giá đầu tiên thể hiện việc làm của Mị Châu là quá trọng tình cảm của riêng mình mà thiếu sự cảnh giác, suy xét.

– Cách đánh giá thứ hai xuất phát từ những luân lí, tư tưởng của chế độ phong kiến xưa, người phụ nữ đã có chồng phải nghe theo lời chồng trong mọi chuyện.

– Tuy nhiên, với ý kiến nào thì nó cũng chưa thực sự hợp lý và hoàn thiện, bởi vì:

+ Với quan niệm của nhân dân ta, không thể đặt tình riêng lên cao hơn cả nghĩa lớn vì nước, vì dân. Chính vì thế, dân gian Việt Nam không thể nào ca ngợi một nàng công chúa, thân là con gái của một ông vua đã khổ công xây thành, chế tạo nỏ để chống ngoại xâm mà lại chỉ biết nghe lời chồng – vốn là con trai của kẻ thù – và không nghĩ đến bổn phận của bản thân đối với vận mệnh của Tổ quốc. 

+ Mặt khác, nhân dân ta đã phê phán Mị Châu bằng bản án tử hình một cách thích đáng, nhưng cũng có phần nhân đạo để chứng tỏ rằng nàng đã mắc một trọng tội nhưng vì vô tình, ngây thơ, nhẹ dạ chứ không phải do chủ ý. Việc thêm tình tiết máu nàng biến thành ngọc trai đúng như lời nguyền của nàng để thể hiện rằng, người Việt Nam không ai chịu bán nước, cùng lắm họ cũng chỉ bị mắc lừa và bị lợi dụng bởi kẻ địch mà thôi. Đây chính là một truyền thống cư xử thấu tình đạt lý của dân tộc ta.

Câu 3: Mị Châu bị thần Rùa Vàng kết tội là giặc, bị vua cha chém đầu, nhưng sau đó, máu nàng hóa thành ngọc trai, xác nàng hóa thành ngọc thạch. Hư cấu như vậy, người xưa muốn bày tỏ thái độ và tình cảm như thế nào đối với nhân vật Mị Châu và muốn nhắn gửi điều gì đến thế hệ trẻ muôn đời sau?

Trả lời:

– Việc thần Kim Quy kết tội Mị Châu và bị nhà vua tuốt kiếm chém chết nàng chính là đã thi hành bản án của lịch sử. Điều này xuất phát từ truyền thống yêu nước, lòng tha thiết với cuộc sống độc lập, tự do của người Việt cổ.

– Nhưng số phận của nàng vẫn chưa hẳn đã chấm dứt, mà nàng đã hóa thân thành một hình hài khác. Đây chính là một thủ pháp nghệ thuật truyền thống của truyện dân gian Việt Nam: sử dụng hình thức hóa thân để kéo dài sự sống cho nhân vật. Tuy nhiên, sự sáng tạo ở đây chính là nhân vật không được hóa thân một cách trọn vẹn mà máu nàng chảy xuống biển hóa thành ngọc trai, xác hóa thành ngọc thạch. Sự hóa thân này vừa là cách nhân dân ta thể hiện sự bao dung, niềm cảm thông đối với sự thơ ngây của Mị Châu khi vô tình đưa đất nước vào thế nguy nan, lại vừa thể hiện một thái độ nghiêm khắc cùng bài học lịch sử muốn truyền lại cho muôn dân nước Việt đời sau về vấn đề giải quyết mối quan hệ giữa gia đình và đất nước, giữa cái riêng và cái chung, giữa cái nhỏ bé và cái to lớn.

Câu 4: Trọng Thủy gây nên sự sụp đổ cơ đồ Âu Lạc và cái chết của Mị Châu. Vậy anh chị hiểu như thế nào về hình ảnh “ngọc trai – giếng nước”?

– Hình ảnh “ngọc trai – giếng nước” là một hình ảnh vừa có giá trị thẩm mĩ cao, lại vừa là một tình tiết đắt giá trong cốt truyện: sự kết thúc hợp lý duy nhất cho số phận đôi trai gái. 

– Tình tiết này được hình thành từ ba chi tiết: (1) chi tiết ngọc trai được sáng tạo cùng lời khẩn cầu của Mị Châu trước lúc chết nhằm giữ gìn cho danh dự của nàng và chứng tỏ tấm lòng trong sáng của Mị Châu; (2) chi tiết nước giếng có hồn Trọng Thủy hòa cùng nỗi hối hận là sự chứng nhận cho mong muốn hóa giải tội lỗi của Trọng Thủy; (3) chi tiết đem ngọc trai rửa với nước giếng càng sáng đẹp hơn thể hiện sự hóa giải trong tình cảm của đôi nam nữ trong thế giới bên kia. Đây chính là một hình tượng nghệ thuật mang tính thẩm mỹ cao.

– Tuy nhiên, sáng tạo nên hình ảnh “ngọc trai – nước giếng” không phải là cách để nhân dân ta ca ngợi mối tình chung thủy giữa Mị Châu – Trọng Thủy. Bởi vì, người dân Âu Lạc yêu nước sẽ không bao giờ sáng tạo nghệ thuật để ca ngợi những ai đã đem đến bi kịch cho đất nước.

– Hình ảnh “ngọc trai – giếng nước” không phải vẻ đẹp thuộc về mối tình của đôi trai gái, mà nó thuộc về thái độ vừa nghiêm khắc vừa nhân ái của nhân dân ta, được thể hiện ở cách ứng xử thấu tình đạt lý cùng lòng nhân đạo đã trở thành một truyền thống tốt đẹp lâu đời của dân tộc ta.

Câu 5: Từ những điều đã phân tích, anh (chị) hãy cho biết đâu là “cốt lõi lịch sử” của truyện và cốt lõi lịch sử đó đã được dân gian thần kì hóa như thế nào?

– Cốt lõi lịch sử của câu chuyện chính là: nước Âu Lạc được dựng lên vào thời An Dương Vương với thành cao, hào sâu cùng vũ khí đủ mạnh để chiến thắng được cuộc xâm lược của Triệu Đà. Tuy nhiên, về sau nước Âu Lạc đã bị rơi vào tay của kẻ thù. 

– Tuy nhiên, vì đây là một sáng tác nghệ thuật của nhân dân, họ còn tin và muốn tin vào những điều thần kì nên câu chuyện đã vừa kể lại sự kiện lịch sử ấy, vừa thần kì hóa nó. Nhân vật Rùa Vàng xuất hiện để thần kì hóa chiến công xây thành, chế tạo vũ khí của dân ta. Chi tiết mối tình của Mị Châu – Trọng Thủy cùng việc thành Cổ Loa bị thất thủ, Rùa Vàng xuất hiện lên án Mị Châu, đón An Dương Vương về thủy phủ, sự hóa thân của Mị Châu sau khi chết đều được xây dựng nhằm giải thích nguyên nhân mất nước. Nhân vật Trọng Thủy cùng việc hắn hóa thân thành nước giếng Ngọc cũng là sản phẩm của trí tưởng tượng.

– Những chi tiết thần kì trên được xây dựng nhằm đáp ứng nhu cầu tâm lý thiêng liêng của nhân dân Âu Lạc: khẳng định An Dương Vương và dân tộc mất nước không phải vì kém cỏi mà do kẻ địch dùng thủ đoạn hèn hạ nhắm vào người con gái ngây thơ, thậm chí lợi dụng cả tình yêu trai gái. Đồng thời khẳng định sự bất tử của vị vua từng dựng lên nhà nước Âu Lạc bề thế, được bảo vệ bởi thành đài, vũ khí lợi hại. Nói tóm lại, mọi sự thần kì hóa trên đều được sử dụng nhằm tôn vinh dân tộc và hạ thấp kẻ thù.

Đó là cách soạn văn Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy chi tiết mà bạn có thể tham khảo. Đừng quên xem thêm các bài soạn văn khác tại Ngữ văn lớp 10 hoặc trong list bài soạn văn 10

We on social :

Facebook