Tóm tắt và giải hóa lớp 9 bài 2: Một số oxit quan trọng

Dưới đây là bài tóm tắt và giải hóa lớp 9 bài 2 mà bạn có thể tham khảo để học hóa tốt hơn !

1. Tóm tắt hóa học lớp 9 bài 2 :

A. Canxi oxit (CaO) 

–   Canxi oxit là chất rắn, màu trắng, nóng chảy ở nhiệt độ rất cao (khoảng 2585°C).

–   Canxi oxit là oxit bazơ : tác dụng với nước thành thành bazơ, tác dụng với axit tạo thành muối và nước, tác dụng với oxit axit tạo thành muối.

–   Canxi oxit được dùng trong công nghiệp luyện kim, công nghiệp hóa học và dùng để khử chua đất, sát trùng, diệt nấm, khử độc môi trường …

–   Canxi oxit được sản xuất bằng phản ứng phân hủy canxi cacbonat (đá vôi) ở nhiệt độ cao.

B. Lưu huỳnh đioxit (SO₂) : 

–   Lưu huỳnh đioxit là chất khí không màu, mùi hắc, độc (gây ho, viêm đường hô hấp…) và nặng hơn không khí.

–   Lưu huỳnh đioxit là một oxit axit : tác dụng với nước, dung dịch bazơ, oxit bazơ.

–   Ứng dụng quan trọng nhất của là để sản xuất axit sunfuric.

–   Điều chế lưu huỳnh đioxit :

Đốt lưu huỳnh trong không khí (trong công nghiệp).

Muối sunfit tác dụng với axit HCl, H₂SO₄ … (trong phòng thí nghiệm).

2. Hướng dẫn giải bài tập Hóa học 9 bài 2 :

A. Canxi oxit (CaO) 

Bài 1 trang 9

Bằng phương pháp hóa học nào có thể nhận biết được từng chất trong mỗi dãy chất sau ?

a) Hai chất rắn màu trắng là CaO và Na₂O.

b) Hai chất khí không màu là CO₂ và O₂.

Viết các phương trình hóa học.

Bài giải :

a) Hai chất rắn màu trắng là CaO và Na₂O.

Lấy mỗi chất cho vào mỗi cốc đựng nước, khuấy cho đến khi chất cho vào không tan nữa, sau đó lọc để thu lấy hai dung dịch. Dẫn khí CO₂ vào mỗi dung dịch :

Nếu ở dung dịch nào xuất hiện kết tủa (làm dung dịch hóa đục) thì đó là dung dịch Ca(OH)₂, suy ra cho vào cốc lúc đầu là CaO, nếu không thấy kết tủa xuất hiện chất cho vào cốc lúc đầu là Na₂O.

Các phương trình hóa học đã xảy ra :

Na₂O + H₂O → 2NaOH

2NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O (tan trong nước)

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Ca(OH)₂ + Na₂CO₃ → CaCO₃ ↓ + 2NaOH (kết tủa không tan trong nước)

b) Hai chất khí không màu là CO₂ và O₂.

Cách 1: Cho tàn đóm đỏ vào từng khí. Khí nào làm tàn đóm bùng cháy trở lại là khí O₂ còn lại là CO₂.

Cách 2: Sục hai chất khí không màu vào hai ống nghiệm chứa nước vôi Ca(OH)₂ trong. Ống nghiệm nào bị vẩn đục, thì khí ban đầu là CO₂, khí còn lại là O₂.

Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃↓ + H₂O

Bài 2 trang 9

Hãy nhận biết từng chất trong mỗi nhóm chất sau bằng phương pháp hóa học.

a) CaO, CaCO₃                                                        b) CaO, MgO

Viết phương trình hóa học

Bài giải :

a) CaO, CaCO₃         

Lấy mẫu thử từng chất cho từng mẫu thử vào nước khuấy đều.

Ở ống nghiệm nào thấy chất rắn tan và nóng lên, chất cho vào là CaO.

Ở ống nghiệm nào thấy chất rắn không tan và không nóng lên, chất cho vào là CaCO₃.

Phương trình hóa học:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

 b) CaO, MgO

Lấy mẫu thử từng chất cho từng mẫu thử vào nước khuấy đều.

Ở ống nghiệm nào thấy chất rắn tan và nóng lên, chất cho vào là CaO.

Ở ống nghiệm nào thấy chất rắn không tan và không nóng lên, chất cho vào là MgO.

Phương trình hóa học:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Bài 3 trang 9

200ml dung dịch HCl có nồng độ 3,5M hòa tan vừa hết 20 g hỗn hợp hai oxit CuO và Fe₂O₃.

a) Viết các phương trình hóa học

b) Tính khối lượng của mỗi oxit có trong hỗn hợp ban đầu.

Bài giải :

Số mol HCl là :

n_HCl = C_M x V = 3,5 x 0,2 = 0,7 (mol)

Gọi x, y là số mol của CuO và Fe₂O₃

a)  Phương trình hóa học :

CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

x mol    2x mol

Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + 3H₂O

y mol      6y mol

Từ phương trình phản ứng trên ta có:

n_HCl (1) = 2n_CuO = 2x (mol)

n_HCl (2) = 6n_Fe2O3 = 6y (mol)

⇒ n_HCl = 2x + 6y = 0,7 (mol) (1)

m_CuO = (64 + 16)x = 80x (g)

m_Fe2O3 = (56.2 + 16.3)y = 160y (g)

Theo bài : m_{hỗn hợp} = m_CuO + m_Fe2O3 = 80x + 160y = 20 (g) (2)

Từ (1) và (2) ta có hệ phương trình :

Vậy n_CuO = 0,05 (mol) và n_Fe2O3 = 0,1 (mol)

Khối lượng của mỗi oxit bazơ là :

m_CuO = n_CuO x M_CuO = 0,05 x 80 = 4 (g)

m_Fe2O3 = n_Fe2O3 x M_Fe2O3 = 0,1 x 160 = 16 (g)

Bài 4 trang 9

Biết 2,24 lít khí CO₂ (đktc) tác dụng vừa hết với 200 ml dung dịch Ba(OH)₂ sản phẩm là BaCO₃ và H₂O.

a) Viết phương trình hóa học

b) Tính nồng độ mol của dung dịch Ba(OH)₂ đã dùng

c) Tính khối lượng chất kết tủa thu được.

Bài giải :

Số mol CO₂ là :

n_CO2 = V_CO2 / 22,4 = 2,24/22,4 = 0,1 (mol)

a) Phương trình hóa học :

CO₂ + Ba(OH)₂ → BaCO₃ ↓ + H₂O

b) Theo phương trình hóa học số mol Ba(OH)₂ có trong 200 ml dung dịch là n_Ba(OH)2 = n_CO2 = 0,1 mol (vì đề bài cho biết tác dụng vừa hết).

Nồng độ mol của dung dịch Ba(OH)₂ đã dùng là :

C_M = n / V = 0,1/0,2 = 0,5M

c) Ta có : n_BaCO3 = n_CO2 = 0,1 (mol)

Khối lượng chất kết tủa thu được là :

m_BaCO3 = n_BaCO3 x M_BaCO3 = 0,1 x 197 = 19,7 (g)

B. Lưu huỳnh đioxit (SO₂)

Bài 1 trang 11

Viết phương trình hóa học cho mỗi chuyển đổi sau :

Bài giải :

(1) S + O₂  SO₂

(2) SO₂ + CaO → CaSO₃

Hoặc SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃ + H₂O

(3) SO₂ + H₂O → H₂SO₃

(4) H₂SO₃ + Na₂O → Na₂SO₃ + H₂O

(5) Na₂SO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + SO₂ ↑ + H₂O

(6) SO₂ + 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O

Hoặc SO₂ + Na₂O → Na₂SO₃

Bài 2 trang 11

Hãy nhận biết từng chất trong mỗi nhóm chất sau bằng phương pháp hóa học

a) Hai chất rắn màu trắng là CaO và P₂O₅

b) Hai chất khí không màu là SO₂ và O₂

Viết các phương trình hóa học.

Bài giải :

a) Hai chất rắn màu trắng là CaO và P₂O₅

Nhận biết :

Cho nước vào hai ống nghiệm có chứa CaO và P₂O₅. Sau đó cho quỳ tím vào mỗi dung dịch :

Dung dịch nào làm đổi màu quỳ tím thành xanh là dung dịch bazơ, chất ban đầu là CaO.

Dung dịch nào làm đổi màu quỳ tím thành đỏ là dung dịch axit, chất ban đầu là P₂O₅.

Phương trình hóa học :

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

b) Hai chất khí không màu là SO₂ và O₂

Nhận biết :

Lấy mẫu thử từng khí.

Lấy quỳ tím ẩm cho vào từng mẫu thử.

Mẫu nào làm quỳ tím hóa đỏ là SO₂, còn lại là O₂.

Phương trình hóa học :

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

Bài 3 trang 11

Có những khí ẩm (khí có lẫn hơi nước): cacbon đioxit, hiđro, oxi, lưu huỳnh đioxit. Khí nào có thể được làm khô bằng canxi oxit ? Giải thích.

Bài giải :

Làm khô một chất là loại nước ra khỏi chất đó nhưng không làm chất đó biến thành chất khác.

⇒ CaO chỉ làm khô những chất không có phản ứng hóa học với CaO, đó là các chất H₂, O₂. Những chất không làm khô bằng CaO là CO₂ và SO₂, vì có phản ứng với CaO :

SO₂ + CaO → CaSO₃

CO₂ + CaO → CaCO₃

Bài 4 trang 11

Có những chất khí sau : CO₂, H₂, O₂, SO₂, N₂. Hãy cho biết chất nào có tính chất sau :

a) nặng hơn không khí.

b) nhẹ hơn không khí

c) cháy được trong không khí.

d) tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit

e) làm đục nước vôi trong

g) đổi màu giấy quỳ tím ẩm thành đỏ.

Bài giải :

a) Những khí nặng hơn không khí là : CO₂, O₂, SO₂

b) Những khí nhẹ hơn không khí là : H₂, N₂

c) Những khí cháy được trong không khí là: H₂

2H₂ + O₂ 2H₂O

d) Những khí tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit là : CO₂, SO₂

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

CO₂ + H₂O → H₂CO₃

e) Những khí làm đục nước vôi trong là : CO₂, SO₂

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃ + H₂O

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃ + H₂O

g) Những khí đổi màu giấy quỳ tím ẩm thành đỏ là : CO₂, SO₂

Bài 5 trang 11

Khí lưu huỳnh đioxit được tạo thành từ cặp chất nào sau đây ?

a) K₂SO₃ và H₂SO₄.

b) K₂SO₄ và HCl.

c) Na₂SO₃ và NaOH.

d) Na₂SO₄ và CuCl₂.

e) Na₂SO₃ và NaCl.

Viết phương trình hóa học.

Bài giải :

Khí SO₂ được tạo thành từ cặp chất: K₂SO₃ và H₂SO₄

Phương trình hóa học :

K₂SO₃ + H₂SO₄ → K₂SO₄ + SO₂ ↑ + H₂O

Bài 6 trang 11

Dẫn 112 ml khí SO₂ (đktc) đi qua 700 ml dung dịch Ca(OH)₂ có nồng độ 0,01 M, sản phẩm là muối canxi sunfit.

a) Viết phương trình hóa học

b) Tính khối lượng các chất sau phản ứng.

Bài giải :

a) Phương trình hóa học :

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃ + H₂O

b) Số mol SO₂ và Ca(OH)₂ là :

n_SO2 = V / 22,4 = 0,112/22,4 = 0,005 (mol)

n_Ca(OH)2 = C_M x V = 0,01 x 0,7 = 0,007 (mol)

Tỉ lệ số mol :

0,005/1 < 0,007/1 ⇒ Sau phản ứng SO₂ hết, Ca(OH)₂ dư. Tính theo số mol SO₂.

Các chất sau phản ứng là : CaSO₃, H₂O, Ca(OH)₂ dư.

Số mol các chất sau phản ứng là :

n_CaSO3 = n_H2O = n_Ca(OH)2 pư = n_SO2 = 0,005 (mol)

n_Ca(OH)2 dư = 0,007 – 0,005 = 0,002 (mol)

Khối lượng các chất sau phản ứng :

m_CaSO3 = n_CaSO3 x M_CaSO3 = 0,005 x 120 = 0,6 (g)

m_H2O = n_H2O x M_H2O = 0,005 x 18 = 0,09 (g)

m_Ca(OH)2 dư = n_Ca(OH)2 dư x M_Ca(OH)2 = 0,002 x 74 = 0,148 (g)

3. Hướng dẫn giải bài tập Sách bài tập Hóa học 9 bài 2 :

Bài 2.1 trang 4

Kim loại M tác dụng với dung dịch HCl sinh ra khí hiđro. Dẫn khí hiđro đi qua oxit của kim loại N nung nóng. Oxit này bị khử cho kim loại N. M và N là

A. đồng và chì.                                            B. chì và kẽm.

C. kẽm và đồng.                                          D. đồng và bạc.

Bài giải :

Cặp kim loại kẽm và đồng (M là Zn, N là Cu).

Phương trình hoá học :

Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

CuO + H₂ Cu + H₂O

⇒ Chọn đáp án C.

Bài 2.2 trang 4

Canxi oxit tiếp xúc lâu ngày với không khí sẽ bị giảm chất lượng. Hãy giải thích hiện tượng này và minh hoạ bằng phương trình hoá học.

Bài giải :

CaO là oxit bazơ tác dụng với oxit axit CO₂ trong không khí, tạo ra CaCO₃ (đá vôi).

Phương trình hóa học :

CaO + CO₂ → CaCO₃

Bài 2.3 trang 4

Viết các phương trình hoá học thực hiện những chuyển đổi hoá học theo sơ đồ sau :

Bài giải :

(1) CaO + CO₂ → CaCO₃

(2) CaO + H₂O → Ca(OH)₂

(3) Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃ + H₂O

(4) CaCO₃ CaO + CO₂

(5) CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Bài 2.4 trang 4

CaO là oxit bazơ, P₂O₅ là oxit axit. Chúng đều là những chất rắn, màu trắng. Bằng những phương pháp hoá học nào có thể giúp ta nhận biết được mỗi chất trên ?

Bài giải :

Cho mỗi chất tác dụng với H₂O, sau đó thử dung dịch bằng quỳ tím.

CaO tan trong nước tạo ra dung dịch Ca(OH)₂ là dung dịch bazơ làm quỳ tím đổi sang màu xanh.

P₂O₅ tan trong H₂O tạo ra dung dịch H₃PO₄ là axit làm quỳ tím đổi thành màu đỏ.

Phương trình hóa học :

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

Bài 2.5 trang 4

Một loại đá vôi chứa 80% CaCO₃. Nung 1 tấn đá vôi loại này có thể thu được bao nhiêu kg vôi sống CaO, nếu hiệu suất là 85% ?

Bài giải :

m_CaCO3 = 80/100 x 1000 = 800 (kg)

Phương trình hóa học :

CaCO₃  CaO + CO₂

Cứ 100 kg CaCO₃ thì tạo ra 56 kg CaO.

⇒ Với 800 kg CaCO₃ tạo ra :

m_CaO = (800 x 56)/100 = 448 (kg)

Do hiệu suất là 85% nên khối lượng CaO thực tế là :

m_CaO = (448 x 85%) / 100% = 380,8 (kg)

Bài 2.6 trang 4

Để tôi vôi, người ta đã dùng một khối lượng nước bằng 70% khối lượng vôi sống. Hãy cho biết khối lượng nước đã dùng lớn hơn bao nhiêu lần so với khối lượng nước tính theo phương trình hoá học.

Bài giải :

Theo phương trình hoá học : 56 kg CaO tác dụng với 18 kg H₂O.

Thực tế thì khối lượng H₂O dùng để tôi vôi sẽ là : (56 x 70) / 100 = 39,2 (kg)

Khối lượng nước đã dùng lớn hơn là : 39,2/18 ≈ 2,2 (lần)

Bài 2.7 trang 4

Cho 8 gam lưu huỳnh trioxit (SO₃) tác dụng với H₂O, thu được 250 ml dung dịch axit sunfuric (H₂SO₄).

a) Viết phương trình hoá học.

b) Xác định nồng độ mol của dung dịch axit thu được.

Bài giải :

a) Phương trình hoá học :

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

b) Nồng độ mol của dung dịch H₂SO­₄ :

Theo phương trình hoá học :

n_H2SO4 = n_SO3 = 8/80 = 0,1 (mol)

Ta có : 250 ml = 0,25 lít

Nồng độ mol của dung dịch axit thu được là :

C_M = n / V =  0,1/0,25 = 0,4 M

Bài 2.8 trang 5

Đổi Dẫn 1,12 lít khí lưu huỳnh đioxit (đktc) đi qua 700 ml dung dịch Ca(OH)₂ 0,1M.

a) Viết phương trình hoá học.

b) Tính khối lượng các chất sau phản ứng.

Bài giải :

a) Phương trình hoá học :

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO₃ + H₂O

b) Ta có : 700 ml = 0,7 lít

Số mol SO₂ và Ca(OH)₂ là :

n_SO2 = V_SO2 / 22,4 = 1,12/22,4 = 0,05 (mol)

n_Ca(OH)2 = C_M x V_Ca(OH)2 = 0,1 x 0,7 = 0,07 (mol)

Tỉ lệ số mol :

0,05/1 < 0,07/1 ⇒ Sau phản ứng SO₂ hết, Ca(OH)₂ dư. Tính theo số mol SO₂.

Các chất sau phản ứng là : CaSO₃, H₂O, Ca(OH)₂ dư.

Số mol các chất sau phản ứng là :

n_CaSO3 = n_H2O = n_Ca(OH)2 pư = n_SO2 = 0,05 (mol)

n_Ca(OH)2 dư = 0,07 – 0,05 = 0,02 (mol)

Khối lượng các chất sau phản ứng :

m_CaSO3 = n_CaSO3 x M_CaSO3 = 0,05 x 120 = 6 (g)

m_H2O = n_H2O x M_H2O = 0,05 x 18 = 0,9 (g)

m_Ca(OH)2 dư = n_Ca(OH)2 dư x M_Ca(OH)2 = 0,02 x 74 = 1,48 (g)

Bài 2.9 trang 5

Có các chất sau :

A. CuO ;      B. H₂;      C. CO;     D. SO₃;     E. P₂O₅ ;      G. H₂O

Hãy chọn những chất thích hợp trong các chất trên điền vào chỗ trống trong các sơ đồ phản ứng sau :

(1) … + H₂O → H₂SO₄

(2) H₂O + …→ H₃PO₄

(3) … + HCl → CuCl₂ + H₂O

(4) … + H₂SO_{4 →} CuSO₄ + …

(5) CuO + … Cu + H₂O

Bài giải :

(1) D. SO₃

(2) E. P₂O₅

(3) A. CuO

(4) A. CuO, G. H₂O

(5) B. H₂

Bài 2.10 trang 5

Nung nóng 13,1 gam một hỗn hợp gồm Mg, Zn, Al trong không khí đến phản ứng hoàn toàn thu được 20,3 gam hỗn hợp gồm MgO, ZnO, Al₂O₃. Hoà tan 20,3 gam hỗn hợp oxit trên cần dùng V lít dung dịch HCl 0,4M.

a) Tính V.

b) Tính khối lượng muối clorua tạo ra.

Bài giải :

Ta có sơ đồ chuyển hoá :

a) Khối lượng oxi đã phản ứng là :

m_O2 = 20,3 – 13,1 = 7,2 (g)

Vậy khối lượng oxi trong hỗn hợp oxit là 7,2 gam.

Khối lượng oxi trong H₂O tạo thành khi oxit tác dụng với dung dịch HCl là 7,2 gam.

n_{O(trong nước)} = m / M = 7,2/16 = 0,45 (mol)

n_H2O = n_{O(trong nước)} = 0,45 (mol)

n_HCl = 2n_H2O = 2 x 0,45 = 0,9 (mol)

V_HCl = n_HCl / C_M = 0,9/0,4 = 2,25 (lít)

b) Khối lượng muối clorua tạo ra là :

m_H2O = n_H2O x M_H2O = 0,45 x 18 = 8,1 (g)

m_HCl = n_HCl x M_HCl = 0,9 x 36,5 = 32,85 (g)

Ta có : m_oxit + m_HCl = m_muối + m_H2O

⇒ 20,3 + 32,85 = m_muối + 8,1

⇒ m_muối = 45,05 (g)

 

Đây là nội dung tóm tắt và giải bài tập Chương 1 bài 2: Một số oxit quan trọng trong chương trình hóa học lớp 9 mà các bạn có thể tham khảo. Mời các bạn cùng tham khảo các bài viết tương tự trong chuyên mục : Hóa học lớp 9

We on social :

Facebook